Toen ik lesgaf in het lager onderwijs en aan de hogeschool, zag ik het fenomeen heel vaak terugkeren: leerlingen pronkten met hun cursusboek vol vlijtig en kleurrijk gemarkeerde tekst. Voor een leerkracht is dat in eerste instantie een fijn teken dat leerlingen doorheen het jaar de tijd hebben genomen om hun cursus te openen. En uiteraard oogt een gemarkeerd boek fleuriger dan een droge cursus in grijswaarden. Maar tot daar het positieve nieuws: diverse wetenschappelijke studies hebben immers intussen aangetoond dat het veelvuldig aanduiden van tekst met markeerstiften niet effectief is. Anders gezegd: je gaat niet beter leren door in het wildeweg te markeren.
Is markeren actief leren?
Markeren lijkt een natuurlijke reflex als je start met het studeren van een cursus. En eerlijk is eerlijk: ook ik maakte me er schuldig aan als student. De eerste stap die heel wat leerlingen ondernemen bij het studeren is het herhaaldelijk lezen van de cursus. Dan is het logisch dat je een aantal dingen gaat onderstrepen of highlighten met een markeerstift. Sommigen maken hierbij ook enkele aantekeningen, maar verder dan dat komt het in veel gevallen niet. Actief bezig zijn met de cursustekst is een belangrijke voorwaarde om tot goed studeren te komen. En daar zit het probleem: door al dat markeren lijkt het alsof je actief bezig bent met de verwerking van de leerstof, maar je bent het niet. Tekst aanduiden met markeerstiften is in feite een vrij passieve leerstrategie. We dagen onze hersenen niet uit en daardoor blijft de leerstof ook niet plakken in het langetermijngeheugen. Met markeren komen we dus niet tot leren.
Een populaire leerstrategie is niet hetzelfde als een effectieve studiemethode
Hoe komt het dan dat zoveel leerlingen een beroep doen op deze leermethode? De verklaring ligt voor de hand: markeren is een eenvoudige manier van leren. Je hebt niet veel instructie of uitleg nodig om met een markeerstift aan de slag te gaan. Je leest de tekst en beslist nadien wat je zal markeren. Maar waarom beschouwen we dit dan toch als een passieve leerstrategie? Het probleem is dat de meeste leerlingen te ijverig zijn en te veel tekst aanduiden met de fluostift. Uit onderzoek blijkt dat door die overmarkering de kwaliteit in functie van het leren erop achteruit gaat. Leerlingen slagen er niet meer in om de gemarkeerde tekst te onderscheiden van de rest van de cursustekst, waardoor ze de leerstof gaan herlezen in plaats van actief verwerken. En daar loopt het dus fout: het overmarkeren levert geen meerwaarde op ten opzichte van het gewoon lezen van de cursus. Je gaat niet actief aan de slag met de leerstof waardoor je brein de informatie niet vasthoudt en je de inhoud dus vergeet.
Gooien we de markeerstiften dan beter in de vuilbak?
Is markeren dan helemaal nutteloos? Neen, je kan het maximale uit je markeerstiften halen door het juiste evenwicht te vinden in de hoeveelheid tekst die je markeert. Zo gaven onderzoekers de opdracht aan jongeren om slechts één kernzin te markeren per paragraaf. Wat bleek? Deze groep jongeren kon zich nadien veel meer herinneren van de gelezen tekst dan de groep jongeren die dit niet hadden gedaan. Door de belangrijkste details in een kleur te plaatsen, kan je nadien eenvoudiger de tekst verwerken en de leerstof dus beter onthouden. In de wetenschappelijke literatuur noemt men dit het ‘isolation effect’: door slim te markeren gaat je aandacht onmiddellijk naar de gemarkeerde inhoud waardoor je de tekst beter kan verwerken. Je gaat als het ware de belangrijkste delen gaan isoleren uit de tekst en zo hoef je nadien niet de volledige tekst te herlezen om te weten wat de essentie is.
Drie tips om beter te leren door te markeren
Kortom: markeerstiften kunnen een middel zijn om actief te leren, maar dan moeten ze wel op de juiste manier gebruikt worden. Zo haal je het maximum leerrendement uit je markeerstiften:
- Denk goed en doelbewust na over wat je net gelezen hebt.
- Duid enkel de essentie in kleur aan. Less is more!
- Ga aan de slag met de verschillende kleuren in het fluostiftenassortiment. Maar wees consequent! Kom je bijvoorbeeld een definitie in je tekst tegen? Dan kan je die telkens in hetzelfde kleur aanduiden. Op die manier koppel je categorieën aan kleuren wat je ook helpt om de leerstof actief te verwerken.
📌 Kom je graag meer te weten over een goede studiemethode? Volg dan zeker deze blog of neem contact met me op. Ik help je graag verder bij het ontdekken van jouw ideale studeermethode en hoe je bewust kan omgaan met je leerstof (en je markeerstiften).
